Voor beginners
Nieuwe pioniersplek starten?
Denk jij als persoon of jullie als team/kerkenraad erover na om een pioniersplek te starten? Dan ondersteunen we graag jullie missionaire initiatief door het beschikbaar stellen van tal van hulpmiddelen om zelf ter hand te nemen, maar ook middels verschillende vormen van ondersteuning. Hieronder staat een overzicht van events, tools en vormen van begeleiding die in verschillende fases behulpzaam kunnen zijn:
- Kerk naar Buiten festival
- Online leermodules
- Sjabloon voor een pioniersplan
- Startbegeleiding
- Presentatiedagen
- Leerkring met mentor
- Netwerkdagen
We dagen jou en je team van harte uit om met bovengenoemd aanbod aan de slag te gaan. Mocht het zo zijn dat jullie tot de conclusie komen dat je nog net iets meer nodig hebt, neem dan contact met ons op via pionieren@protestantsekerk.nl
Een introductie op pionieren
Missionair zijn kan op allerlei manieren. Het starten van een pioniersplek is één manier. De synode van de Protestantse Kerk besloot in 2012 om ruimte te geven aan nieuwe vormen van kerkzijn. In de praktijk zijn nu 200 initiatieven ontstaan.
Een pioniersplek is een nieuwe vorm van kerkzijn, voor mensen die niet naar een kerk gaan. Daarbij hanteren we drie uitgangspunten:
- Afstemming op de context (door te luisteren naar wat er speelt)
- Werken vanuit gedeeld geloof (om te beginnen binnen het pioniersteam)
- Duurzame gemeenschapsvorming (gericht op de langere termijn)
Allerlei vormen
Pioniersplekken kunnen allerlei vormen hebben. In een café verhalen uit de Bijbel bespreken; een kledingruilwinkel; ouders die samen met hun kinderen zingen en knutselen; een klooster nieuwe stijl; een netwerk van jongeren. Het kan allemaal. Wees creatief! Neem deze praktijkverhalen eens door om je te laten inspireren.
Hoe ontstaat een pioniersplek?
Het initiatief voor een pioniersplek kan beginnen bij één of twee mensen met een missionair verlangen. Mensen van het landelijk team kunnen je helpen om dat verder te brengen.
Bij pionieren gaat het niet om zomaar een leuke activiteit, maar om het zoeken (en vinden) van een nieuwe vorm van kerkzijn. En dan met mensen die tot voor kort eigenlijk nooit meer in een kerk kwamen. Zo’n nieuwe vorm kan zich in de loop van enkele jaren ontwikkelen. De pioniersreis biedt daarbij wat oriëntatie qua proces:

Waarom pionieren?
Nog geen vijftig jaar geleden aten we bijna alleen aardappelen en groente. Nu eten we wraps, sushi, noodles en meer. Een beeld dat illustreert dat Nederland veel diverser is geworden. Dat geldt ook voor hoe we in het leven staan en hoe we de kerk beleven. Uit onderzoek blijkt dat de bestaande vormen van kerkzijn maar een klein deel van de Nederlanders bereiken. Door allerlei verschillende vormen van kerkzijn kunnen méér mensen ontdekken wat het evangelie inhoudt.
In de visienota van de Protestantse Kerk in Nederland staat hierover:
Als het gaat om de vormen van de christelijke gemeenschap is het van belang dat er pluriformiteit is. Er is het ‘traditionele’ kerkelijke leven, waar voor velen de inwijding in het geloof plaatsvindt en dat daarom blijvende ondersteuning verdient. Er zijn daarnaast nieuwe vormen van kerk (fresh expressions of church) aan het ontstaan. Dat zijn gemeenschappen die toegankelijk zijn voor tijdgenoten die zich om wat voor reden dan ook niet bij bestaande gemeenschappen voegen. Deze nieuwe vormen moeten niet onnodig belast worden met bestaande kerkelijke gewoonten, structuren en organisatie. Ze moeten de kans krijgen te ontstaan en te groeien op een wijze die recht doet aan de mensen die er onderdeel van uitmaken.
Ter verdieping
In zijn boek ‘Church for Every Context’ legt Michael Moynagh de basis voor de ‘serving-first-journey’, oftewel de pioniersreis. Voordat je start aan de 447 pagina’s die het boek telt, kun je eerst dit filmpje van een kleine 20 minuten kijken. Hierin vertelt Moynagh over de totstandkoming van de pioniersreis en hoe deze Gods Koninkrijk weerspiegelt. Tenslotte laat hij zien hoe genade en vrijgevigheid de kern van de reis vormen.
Ook is er deze samenvatting (PDF) van het boek. Het helpt je te oriënteren welke hoofdstukken het best passen bij de huidige fase van je pioniersplek.
Er zijn verschillende artikelen en filmpjes beschikbaar voor wie zich oriënteert op pionieren:
- Kerk 2025: Visienota van de Protestantse Kerk (PDF)
- De twee meest gemaakte fouten in Engeland bij het pionieren (filmpje in het Engels)
- Hoe nieuw potentieel aan vrijwilligers beschikbaar kan komen (filmpje in het Engels)
Over startbegeleiding
Dit zijn een aantal artikelen die startende pioniersteams op weg kunnen helpen:
- Drie dingen die nodig zijn om te starten met pionieren (PDF)
- Hoe pak je het aan? Pioniersreis of eredienst eerst? (PDF)
- Aansturingsmodellen pioniersplekken (PDF)
- 12 financieringsmodellen
- Tips voor de begroting en rond de financiën