Kerk-zijn vormgeven

Vier relaties als essentie van de kerk

Als we pionieren, zijn we op zoek naar nieuwe vormen van kerkzijn. Maar wat maakt een kerk tot kerk? Wat is de essentie van kerkzijn? Draait het om de preek? Een gebouw met een toren? Gaat het om de kerkdienst op zondag? Om doop, belijdenis of lidmaatschap?

Bij ‘kerk’ denken veel mensen aan een gebouw met een toren. En aan zondagse kerkdiensten. Toch is de kerk niet afhankelijk van een orgel, stoelen of een bepaalde hoeveelheid mensen. In andere landen komen mensen samen in de open lucht. Of bij iemand thuis. En een kerk is niet pas kerk als er meer dan vijftig mensen zijn. In de vorige visienota van de Protestantse Kerk staat hierover:

Wat is een kerk? Jezus heeft gezegd: ‘Waar twee of drie in Mijn naam bij elkaar zijn, ben ik zelf in hun midden.’ Twee of drie zijn kennelijk al genoeg voor een kerk. Beslissend is dat Jezus in hun midden is. Hij maakt dat het om een kerk gaat en niet zomaar om een vereniging van gelijkgezinden. In plaats van twee of drie kunnen het er ook twintig of dertig zijn, tweehonderd of driehonderd. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd. Wezenlijk blijft dat de Heer in hun midden is. Hij kan dat overal zijn. Hij is dat ook overal: in kerkdiensten, op straat, op internetsites, in kamers, op de meest onverwachte plaatsen.

Loslaten hoe het hoort

We hebben allemaal een plaatje in ons hoofd over hoe een kerk hoort te zijn. Dat plaatje kan veel invloed hebben op ons pionieren. Dan moet er per sé gezongen worden. Of dan moet er stilte zijn. Of een activiteit op zondag. Of een Bijbelstudie. Enzovoort. Bij pionieren is het nodig jouw eigen beeld van kerkzijn los te laten. Alleen zo kun je ontdekken wat kerkzijn betekent in jouw omgeving, samen met de mensen die meedoen bij jouw pioniersplek.

De essentie van kerkzijn

Hoe kijken we bij pionieren naar kerkzijn? Wat is de essentie ervan? Want als we alles zouden loslaten, dan verlies je elke identiteit. We brengen daarom kerkzijn terug tot vier relaties:

• Een relatie met God
• Een relatie met de context
• Een relatie met elkaar
• Een relatie met de kerk als groter geheel

Je ziet vast de overlap met het viervoudig luisteren. Kerkzijn draait dus om relaties, niet om vormen of activiteiten. Er is sprake van een kerk als een groep mensen in verbinding staat met elkaar, met God, met de context en met de kerk als groter geheel. In het uitgebreidere basisartikel (PDF) vind je een verdere uitwerking hiervan. Belangrijk om dit voor de pionierstraining door te lezen.

Hoe kom je tot kerkzijn?

Een uitdaging is vanaf het begin de relatie met God vorm te geven in het pioniersteam, op een manier die bij jullie past. Bijvoorbeeld doordat je – naast de praktische vergaderingen – ook eens per maand bij elkaar komt voor gebed en om te praten over een verhaal uit de Bijbel. Of door er tijdens overleggen tijd voor te maken om over geloven door te praten. Vanuit wat je beleeft in het pioniersteam, kun je gaan delen met anderen.

Als we kijken naar de pioniersreis, dan hopen we dat een aantal mensen binnen de pioniersplek wil verkennen wat het betekent om te geloven. De hoop is dat zo meer mensen Christus een centrale plek in hun leven geven. Als dat gebeurt, dan komt het moment om kerkzijn te ontdekken, samen met de mensen in jullie pioniersplek.

Vorm verschilt

Hoe het kerkzijn vorm krijgt verschilt per plek: een gesprek over een Bijbelverhaal na een maaltijd, een stilteviering op woensdagavond met ruimte voor gebed, samen kaarsjes aansteken om te bidden voor mensen in de buurt. En geef je doop en avondmaal een plek? Er is veel mogelijk!

Verdieping

Kerkzijn ontdekken roept allerlei vragen over kerk op? Moet je het woord eigenlijk wel gebruiken? Wat is het? Wanneer hoor je er bij? Kun je daar wel iets van zeggen? In dit filmpje gaat Stefan Paas in op deze vragen en deelt zijn gedachten over kerkzijn.

Wil je meer weten over kerkzijn ontdekken? Dat kan. Je kunt bijvoorbeeld hiernaar kijken:

• Lees het uitgebreidere basisartikel (PDF) over kerkzijn ontdekken
• Doe eens deze gedachteoefening over wat eigenlijk essentieel is
• Lees over wat allerlei stromingen als de essentie van kerkzijn zien
• Een tweetal boekentips over het kernthema kerkzijn ontdekken