Leiderschap delen

Over wat leiderschap is en hoe je het deelt met nieuwe mensen

Leiderschap, we vinden het in Nederland een beetje eng. Ook in de kerk. We leven in een plat land en iemand die zijn hoofd boven het maaiveld uitsteekt loopt gevaar. Toch is leiderschap wezenlijk voor de ontwikkeling van een gezonde pioniersplek.

Bij dit kernthema kijken we naar leiderschap: wat is dat eigenlijk? Tijdens de pionierstraining kijken we ook naar hoe leiderschap functioneert in jouw pioniersteam. Tot slot staan we stil bij het delen van leiderschap met nieuwe mensen.

Vaak denken we bij ‘leiders’ aan een man, die bovenaan een piramide staat en die de baas is. Veel testosteron, weinig tegenspraak. In de kerk roepen we vervolgens snel: “Een echte leider dient!” En we zeggen allemaal ‘ja en amen’, want dat is wat Jezus zegt in Marcus 10.

Als je de belangrijkste wilt zijn, moet je de anderen dienen. Als je de voornaamste wilt zijn, moet je de anderen dienen zoals een slaaf doet. Want ook ik, de Mensenzoon, ben niet gekomen om over mensen te heersen. Ik ben er juist om mensen te dienen. Ik zal mijn leven geven om veel mensen te redden.

De houding van de leider is dus de houding van iemand die dient. Het gaat hem of haar niet
om zichzelf, maar om anderen. Tegelijk kan een beroep op zo’n tekst een dooddoener worden, dan doen we niets meer met de inhoud van leiderschap. Met het citeren van Marcus 10 wordt dat moeilijke onderwerp dan weer buiten de deur gezet. In de Bijbelverhalen zie je intussen veel leiders.

Maar wat kenmerkt een leider eigenlijk? Paulus heeft het zelfs over de ‘gave van leiderschap’ in Romeinen 12. Het gaat om mensen die de verantwoordelijkheid nemen, voorop lopen, een richting wijzen. Ze inspireren, ondersteunen, sturen bij en helpen anderen tot hun recht te komen.

Leiderschap als proces

Tijdens de pionierstraining ligt de nadruk niet op de leider als persoon, maar op leiderschap als proces. Om dit beter te begrijpen gebruiken we een model dat is geïnspireerd door dr. Robert Doornenbal. We kijken daarbij naar drie belangrijke aspecten van leiderschap: visieontwikkeling, cultuurontwikkeling en organisatieontwikkeling.

Over de missie van het pioniersteam ging het tijdens de training over missie en teamcultuur. Waar doe je het samen allemaal voor? Wat drijft jullie? Zonder missie heeft een groep geen richting: je komt bij elkaar, maar je weet niet goed waartoe.

De missie is belangrijk voor de richting en het doel van je pioniersteam. Maar met alleen een missie bereik je niets. Een gezin kan een mooi reisdoel bepalen, maar als ze niet in de auto stappen, niet starten en niets doen om vooruit te komen, dan zullen ze hun reisdoel nooit bereiken. Er is meer nodig. Daarom kijken we naar drie aspecten van leiderschap:

• De visie is het beeld van hoe de missie werkelijkheid moet gaan worden. Welke activiteiten onderneem je? Wat is daarbij belangrijk? Wat is de eerstvolgende stap?
• Het klimaat gaat over de sfeer in je team en in je pioniersplek. Dat kan kil zijn, actiegericht, gezellig, benauwend, vrijblijvend, chaotisch, gedreven, enzovoort.
• De organisatie gaat over hoe dingen georganiseerd zijn. Wie is waarvoor verantwoordelijk? Hoe worden besluiten genomen? Daar is niet één oplossing voor die altijd werkt. De organisatie moet passen bij de omvang van de groep. Zo is voor een grote groep een steviger organisatie nodig dan voor een kleine.

Wie kan ik betrekken?

Als het goed is, ben je als pionier steeds bezig bent met vragen als: ‘Wie kan ik betrekken bij het pioniersteam? Wie wil er samen met ons de schouders onder zetten? Hoe draagt de
voortrekker zijn of haar kennis en vaardigheden over aan anderen?’

En wie vraag je dan deel te worden van je pioniersteam? Het is goed daarover na te denken. In het uitgebreidere basisartikel vind je vijf vragen die je jezelf daarbij kunt stellen. En je vindt er tips om iemand goed op weg te helpen.

Begin niet te laat

Nieuwe mensen betrekken gaat nooit van de één op de andere dag. Het is een lang proces, denk aan jaren. Denk daarom nu al na over uitbreiding van je pioniersteam. Want als je hierover pas gaat nadenken op het moment dat je je eigen afscheid overweegt, dan ben je te laat.

Verdieping

Wil je meer weten over leiderschap delen? Je kunt bijvoorbeeld hiernaar kijken:

• Het basisartikel over leiderschap delen (PDF)
• Een uitwerking van de aspecten van leiderschap (PDF)
• Artikel over situationeel leiderschap als hulpmiddel bij overdracht
• Voor na de pionierstraining: de oefening met de drie assen (PDF)
• Het filmpje van Louis van Gaal waar naar verwezen wordt in de introductiefilm
• Een viertal boekentips over het kernthema leiderschap delen