Mijn vorige column ging over mensen die zomaar van alles roepen en ongezouten hun mening delen in het openbaar. En over mijn ergernis daarover.
Er is natuurlijk ook een andere kant aan dit verhaal, en ja, ook daar kan ik me over opwinden.
Misschien wel goed om even te melden dat ik doorgaans een blijmoedig mens ben, dat helemaal niet zo snel boos wordt – voordat jullie niet meer naar de pioniersdagen durven te komen… ?
Maar toch, soms kan ik me wel opwinden. Vooral over onrecht. Het onrecht dat ontstaat wanneer er teveel ongegronde meningen worden verkondigd, maar ook het onrecht van de andere kant: wanneer er niks meer wordt gezegd, en onrecht wordt verzwegen.
Want dat gebeurt zo vaak. ‘Laten we het er maar niet (meer) over hebben’.
Zoveel moeilijke dingen worden verzwegen.
Dat lijkt comfortabel en veilig.
Maar collectief zwijgen is minstens zo kwalijk als collectieve verontwaardiging.
Door te zwijgen doe je mensen tekort: je neemt een ander of een situatie niet serieus.
Wie zwijgt, is onverschillig, of bang.
En: als niemand je hoort, vergeten mensen dat je bestaat, verlies je je relevantie.
Dat geldt voor individuen, maar ook voor pioniersplekken.
Soms mág je als groep niet zwijgen, omdat zwijgen het onrecht groter maakt.
Maar ook hier geldt: rustig aan. Begin met luisteren en analyseren: wat speelt hier, wie zijn de betrokkenen en wat vinden zij ervan? Wat doe het met hun?
Pas daarna kun je een gesprek aangaan en proberen er ook zelf iets over te zeggen, in alle voorzichtigheid en voorlopigheid. ‘De barricaden op’ is doorgaans niet de beste optie.
Dat klinkt vrij lastig en dat is het ook.
Maar zwijgen is, net als schreeuwen, doorgaans geen goede optie.
Het lijkt mij mooi wanneer pioniers niet als verontwaardigde, opgewonden profeten te werk gaan, maar ook niet blijven zwijgen over situaties op persoonlijk en maatschappelijk vlak.
Het lijkt mij mooi dat we ook dingen bespreekbaar durven maken.
In ieder geval als team onderling en soms ook met de deelnemers van je pioniersplek. Maar wanneer het nodig is, ook in het openbaar.
Dat vraagt in eerste instantie vooral dat we heel goed gaan luisteren, ‘meerstemmig luisteren’ – met oor voor alle partijen, voor elkaar en voor God.
Zodat we niet alleen horen, maar ook gaan verstaan …
PS Natuurlijk is er ook een ander zwijgen: een zwijgen over de persoonlijke dingen die te groot zijn om te bespreken, of te pijnlijk. Die mag je ook delen, als je eraan toe bent, met iemand die je vertrouwt en die jou wil verstaan.
